PHẦN II/ GIẢI PHẪU HỌC LÀN DA
II.1/ Chức năng của da:
Da là cơ quan của hệ bài tiết, có cấu trúc tinh vi, đa chức năng và là cơ quan hoàn thiện nhất của cơ thể. Có nhiệm vụ bao bọc cơ thể, che chở cơ thể khỏi sự tác động, sự ảnh hưởng không có lợi của môi trường bên ngoài đối với cơ thể.
Ngoài ra, chức năng chính của da còn để điều hòa, cảm nhận nhiệt độ, tổng hợp vitamin B và D. Da được coi là một trong những bộ phận quan trọng nhất của cơ thể. Diện tích bề mặt là 2m2.
– Hàng Rào Bảo Vệ: Đây là chức năng cơ bản quan trọng đầu tiên của da. Nhờ có làn da, cơ thể cùng các nội tạng bên trong được bảo vệ khỏi các tác nhân gây hại, vi sinh vật, chất độc xâm nhập vào bên trong cơ thể. Ngoài ra, nhờ khả năng không thấm nước nên da cũng giúp cơ thể ổn định được lượng nước bên trong.
– Cân Bằng Nội Mô: Da giúp cân bằng nội mô của cơ thể nhờ vào khả năng điều hòa nhiệt độ, kiểm soát lượng nước bốc hơi qua da.
– Nội Tiết: Tổng hợp được Vitamin D cho cơ thể nhờ các tế bào Keratinocyte của da
– Bài Tiết: Thông qua các tuyến mồ hôi (sweat glands) và tuyến bã nhờn (sebaceous glands), da giúp cơ thể bài xuất nước, urea, ammonia ra khỏi cơ thể thông qua việc thoát mồ hôi
– Chức Năng Cảm Giác: Giúp cơ thể bạn cảm nhận được cảm giác đụng chạm, nóng, lạnh, đau, cảm giác sâu thông qua các tế bào thần kinh Markel, neuron cảm giác,…
– Chức Năng Miễn Dịch: Nhờ các tế bào Langerhans, hàng rào không thấm nước cùng các tế bào miễn dịch xuất hiện trong làn da, da của bạn sẽ nhanh chóng nhận biết và tiêu diệt các tác nhân có hại từ môi trường bên ngoài vào.
Làn da đẹp là làn da toàn vẹn về cả mặt cấu trúc và chức năng của các thành phần cấu thành.
II.2/ Cấu tạo da:
Da có cấu tạo gồm ba lớp là: Lớp biểu bì (thượng bì), lớp trung bì (lớp bì) và lớp hạ bì (lớp mỡ). Mỗi lớp được cấu thành, hoạt động nhịp nhàng nhờ sự phối hợp, định hướng các tế bào, sợi và những cấu trúc vô định hình khác. Lớp biểu bì, lớp trung bì và lớp hạ bì. Mỗi lớp được cấu thành, hoạt động nhịp nhàng nhờ sự phối hợp, định hướng các tế bào, sợi và những cấu trúc vô định hình khác.
II.2.1/ Lớp thượng bì (Tầng biểu bì)
Biểu bì (Thượng bì) chính là lớp da bên ngoài cùng mà bạn có thể chạm và quan sát với mắt thường. Nó có độ dày trung bình khoảng 0,2 mm tùy từng vùng. Thông thường, lớp thượng bì dày nhất ở lòng bàn chân và mỏng nhất ở quanh mắt.
Nhiệm vụ chính của lớp thượng bì là bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vật lạ, bao gồm khói bụi, hóa chất độc hại, nấm, vi khuẩn… Ngoài ra, lớp thượng bì còn có khả năng tổng hợp vitamin D từ ánh nắng mặt trời, đồng thời ngăn chặn tia cực tím và quyết định màu da .
Các bộ phận khác như nang lông, tuyến bã nhờn, tuyến mồ hôi… cũng tồn tại ở lớp thượng bì. Từ ngoài vào trong, lớp thượng bì được phân thành 4 phần là lớp sừng, lớp hạt, lớp gai và lớp đáy. Ngoại trừ lòng bàn tay và bàn chân còn xuất hiện thêm lớp bóng giữa lớp sừng và lớp hạt. Da có tính acid nhẹ ( pH = 4,5 – 5,5) và được gọi là lớp vỏ acid của da. Lớp này có tác dụng bảo vệ làn da của bạn khỏi những vi khuẩn, tia bức xạ từ mặt trời, máy tính, điện thoại, ô nhiễm môi trường.
Lớp biểu bì được chia làm 4 lớp nhỏ:
– Lớp sừng (Lớp thể hiện – lớp tế bào tróc vảy): Khi nhìn làn da 1 người nào đó chính là đang nhìn vào lớp sừng trên làn da của người đó. Ở đây tập trung nhiều tế bào chết, được tạo thành từ những tế bào biểu bì bên dưới và được thay thế liên tục. Về tích cực: Lớp vảy sừng có tác dụng che chở, bảo vệ cho lớp tế bào sống bên trong. Và ngược lại, về mặt thiếu tích cực thì lớp tế bào sừng, tế bào chết nếu không được làm sạch định kỳ thì bề mặt da sẽ bị bít, bí, ngăn cản quá trình bài tiết và hấp thụ của làn da, dẫn đến nguy cơ hình thành mụn, lão hóa và làm chậm lại quá trình thay da tự nhiên của cơ thể.
– Lớp tế bào hạt: Lớp tế bào hạt ở trên lớp gai, có từ 3 – 4 hàng tế bào, chỗ dày chỗ mỏng tùy theo vị trí của da, tế bào hình thoi còn tồn tại những nhân tế bào còn sống, là nơi nuôi dưỡng, duy trì lớp da mới của cơ thể người.
– Lớp tế bào gai: Lớp này gồm những tế bào đã trưởng thành, có hình đa diện, xếp thành nhiều lớp, thường có từ 6 đến 10 hàng tế bào làm thành một lớp mềm như màng nhày. Các tế bào gai cũng có khả năng sinh sản bằng gián phân, quá trình biến đổi của thượng bì từ lớp đáy đến lớp gai khoảng 20 – 28 ngày.
– Lớp tế bào đáy: Nơi đây tập trung các tế bào sản sinh ra tất cả các tế bào còn lại của lớp biểu bì. Chúng sinh ra các “tế bào con” và các tế bào con này sẽ di chuyển dần lên trên tạo thành các lớp bên trên (lớp gai, lớp hạt, lớp sừng). Khi tế bào di chuyển lên các lớp trên nghĩa là chúng đã già đi và chết khi tới lớp sừng, tại đây chúng sẽ bong ra một cách tự nhiên. Quá trình này gọi là “vòng đời tế bào”, kéo dài từ 26 đến 42 ngày. Khi bạn càng già thì vòng đời tế bào càng kéo dài, tức là quá trình làm mới tế bào chậm đi, làm cho bề mặt da bạn trông sần sùi hơn.
II.2.2/ Lớp trung bì (Lớp bì)
Lớp trung bì nằm kế tiếp lớp thượng bì, bao gồm 2 phần cơ bản:
Lớp nhú: Lớp này vô cùng mỏng manh, tùy từng vùng da mà chúng có thể tồn tại hoặc không.
Lớp lưới: Lớp này được cấu tạo từ những bó sợi, sợi keo (elastin), sợi lưới và sợi đàn hồi (collagen). Ở người trẻ tuổi, các bó sợi này liên kết chặt chẽ giúp da săn chắc và đàn hồi. Càng lớn tuổi, collagen càng bị phá hủy nhiều. Lúc này, da sẽ mất đi độ đàn hồi và trở nên nhăn nheo, lão hóa. Ngoài ra, trong lớp lưới còn tồn tại tuyến mồ hôi, tuyến bã, nang lông, dây thần kinh và mạch máu.
II.2.3/ Lớp hạ bì (Lớp mỡ)
Lớp mỡ dưới da nằm ngay dưới và liên kết lỏng lẻo với lớp trung bì. Lớp hạ bì của da có cấu trúc như lớp bọt biển gồm: sợi collagen, elastin, tế bào mỡ, mạch máu, mạch bạch huyết, tế bào thần kinh. Bề mặt lớp mô mỡ được nối với lớp trung bình bằng các sợi collagen hướng từ lớp trung bì đến hạ bì.
Do chứa nhiều mỡ nên hạ bì còn có tên gọi khác là lớp mỡ dưới da. Ngoài mô mỡ, hạ bì còn có các mô liên kết, mạch máu, thần kinh…
Hạ bì đóng vai trò như một tấm đệm che chở da khỏi những chấn động đột ngột và có nhiệm vụ điều hòa nhiệt độ cơ thể. Lớp hạ bì có độ dày mỏng khác nhau ở nam và nữ, cũng như trẻ em và người lớn hay tùy vào vùng da trên cơ thể.
Ngoài 3 phần chính trên đây, da cũng chứa các thành phần phụ khác như tuyến mồ hôi, tuyến bã, lông móng, mạch máu, mạch bạch huyết, thần kinh, niêm mạc…
II.3/ Các yếu tố quyêt định vẻ đẹp của làn da:
– Melanin: Tạo nên màu sắc của làn da, bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia UV. Sự sản sinh Melanin phụ thuộc vào yếu tố di truyền và các tác động khác như tia UV, sự thay đổi nội tiết tố, kích ứng da, căng thẳng và chế độ dinh dưỡng thiếu chất.
– Elastin: Nằm ở lớp trung bì, có vai trò giúp là da săn chắc. Liên kết Elastin sẽ giảm dần do quá trình lão hóa của da.
– Collagen: Là các mô liên kết nằm trong lớp trung bì, có vai trò tạo sự đàn hồi cho làn da. Liên kết Collagen sẽ giảm dần do quá trình lão hóa của làn da.
II.4/ Các yếu tố ảnh hưởng đến làn da
Làn da bị tác động bởi: các yếu tố tự nhiên, thói quen sinh hoạt
– Yếu tố tự nhiên
+ Tuổi tác, sự thay đổi hormone (nội tiết tố), yếu tố di truyền ảnh hưởng đến làn da
+ Yếu tố môi trường: ánh nắng, nhiệt độ, độ ẩm, sự ô nhiễm gây tác động đến làn da, làm quá trình lão hóa xảy ra nhanh hơn.
-> Khi da lão hóa, nếp nhăn xuất hiện, da kém săn chắc đàn hồi và giảm độ ẩm.
– Thói quen sinh hoạt
Căng thẳng, chế độ dinh dưỡng, lối sống và cách chăm sóc da ảnh hưởng rất nhiều đến sự khỏe mạnh và tươi trẻ của làn da
Ví dụ: Ăn uống không đủ các chất đa lượng và vi lượng, ăn uống thực phẩm không sạch, thức ăn nhanh, nước uống có gas, cồn và chất kích thích, thức khuya, áp lực, stress… khiến làm da kém săn chắc và nhanh bị lão hóa hoặc không sử dụng kem chống nắng hàng ngày.